สติ กับ 3 สร้าง 2 ใช้ สู้ภัยโควิด วิธีช่วยไทยฝ่าวิกฤติโควิด-19

นพ.ยงยุทธ วงศ์ภิรมย์ศานติ์
    
      พวกเราที่ได้เรียนรู้การฝึกสติในฐานะจิตขั้นสูงกว่า (สมาธิไว้พัก สติไว้ทำงาน) จะสามารถนำเรื่องสติ (โดยรู้ลมหายใจรู้ในกิจทั้งภายนอกและภายใน) มาประยุกต์ใช้ในสถานการณ์ Covid-19 ได้ 3 ลักษณะ คนทั่วไป ผู้ที่รับผลกระทบ และ ผู้ป่วยที่ติดเชื้อCovid-19 หรือสงสัยว่าติดเชื้อ
      
       1. ในคนทั่วไป ภาวะปัจจุบันส่วนใหญ่คือความหวาดวิตกจนทำให้ทำอะไรไปด้วยความกลัว เช่น ไม่กล้าไปไหนมาไหน กักตุนสินค้า ยาและวัสดุการแพทย์ รวมทั้งมีความเครียดสูงเพราะตามข่าวทั้งจากสื่อหลักและสื่อ social วันละหลายชั่วโมงแล้ยังเสียสุขภาพเพราะภูมิคุ้มกันโรคตก การมีสติช่วยให้เรามีความสงบ ไม่ว้าวุ่นใจ และทำให้เราปฏิบัติตัวรับส่งข้อมูลข่าวสารอย่างมีสติ

       2. ในผู้ที่ได้รับผลกระทบ เช่น อยู่ในที่กำลังลดคนงานหรือลดเวลา ผู้สูงอายุที่มีรายได้จำกัด นศ.ที่มหาวิทยาลัยปิดแต่ก็กลับบ้านไม่ได้ พ่อแม่ที่ต้องไปทำงานทั้งที่ลูกอยู่บ้านโดยไม่มีคนดูแล ผู้ป่วยโรคอื่นๆ ที่กลัวว่าตนเองจะป่วยหนักถ้าติด covid-19

      การมีสติช่วยให้

   • ทำทุกอย่างด้วยสติ ออกกำลังกาย เดิน ทำงานอดิเรก รวมทั้งสติในการระมัดระวังตน เช่น กินอาหาร ล้างมือ สัมผัสร่างกายและสิ่งของ

   • สติกับความคิดลบและความรู้สึกลบ ทำให้ปล่อยวางและมีจิตที่จะคิดหาทางออกต่อไป
       
   • สติใคร่ครวญหาทางออก เช่น วางแผนการเดินทาง การทำงาน อาหาร การใช้เวลาในครอบครัว

   • สติสื่อสาร ในการพูดเรื่องนี้อย่างมีสติ สร้างความเข้าใจ ในการป้องกันตนเองตามหลักพื้นฐาน (ใช้หน้ากากผ้าป้องกันละอองเชื้อเข้าทางจมูก 
         ล้างมือเพื่อป้องกันเชื้อเข้าทางสัมผัส และเว้นระยะห่างทางสังคม)
    
   • ช่วยคนอื่น ในเวลานี้เราสามารถนำจิตอาสา ดูแลชุมชน และองค์กรช่วยคนที่ตระหนกหรือคนที่ยังไม่ตระหนัก
         
       3. ในผู้ป่วยที่ติดเชื้อ covid-19 หรือสงสัยว่าจะติด

       การใช้เวลาในช่วงป่วย (ส่วนใหญ่ประมาณ 7 วัน) หรือช่วงแยกตัวรอสังเกตอาการ (14วัน) ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่จะมีความคิดและความรู้สึกลบ เช่น กลัว เหงา เบื่อ ท้อแท้/สิ้นหวัง สติแบบในกลุ่มที่ 2 ช่วยได้มาก โดยเน้นการติดป้ายความคิด พินิจความรู้สึกจะทำให้เราปล่อยวาง และนำไปสู่ดำเนินชีวิตอย่างมีสติ ที่สำคัญคือ ใคร่ครวญในการจัดตารางเวลา 7 หรือ 14 วันให้เหมาะสม ระหว่างการฝึกจิต การออกกำลังกาย การทำอาหาร การสื่อสารกับครอบครัวและเพื่อน การพักผ่อนหย่อนใจ ซึ่งทั้งหมดนี้ก็ทำได้ด้วยการรู้ลมหายใจรู้ในกิจที่ทำ มีระฆังสติช่วยเตือนให้กลับมาอยู่กับปัจจุบัน
         
       สติแม้จะไม่ใช่ยาครอบจักรวาล แต่เป็นแม่บทแห่งทักษะ (meta skill) ที่นำไปใช้ทั้งกิจภายนอกและภายใน ทำให้เราฝ่าวิกฤติด้วยความสงบ ปล่อยวาง มีเมตตาให้อภัย และมีใจกรุณาช่วยเหลือผู้อื่น พลังสติจะสร้างพลังความร่วมมือที่จะรักษาครอบครัว ชุมชนและองค์กรของเรา
         
        การนำสติไปประยุกต์ใช้กับการฝ่าวิกฤติด้วยหลัก 3 สร้าง (ความปลอดภัย ความสงบ ความหวัง) และ 2 (พลังร่วมกันและความสัมพันธ์) โดยหน่วยทางสังคมคือครอบครัว ชุมชน และองค์กร